Ahıska Türkleri, 14 Kasım 1944’de, Stalin’in emri ile anavatanlarından zor kullanılarak koparılıp SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği)’nin pek çok bölgesine dağıtıldı.
Ahıska Türkleri, - yoğun olarak - Gürcistan topraklarındaki Ahıska, Ahılkelek, Aspinza, Adıgen ve Bogdanovka illerinde yaşıyordu. Stalin yönetimi, Devlet Savunma Komitesi kararına dayanarak, 110 bin civarındaki soydaşımızı, 210 köyden alarak ‘hayvan yüklenen’ kargo (!) trenleri ile Orta Asya’ya sürdü.
14 Kasım 1944 günü, gece saat 24.00’de, binlerce Rus askeri, ellerindeki ağır silâhlarla Türklerin evlerine girdi. - Ailelerin eli silah tutan çoğu ferdi, Alman faşizmine karşı cephelerde savaşıyordu! - Hazırlık yapmaları için 15 dakika izin verildi. Soydaşlarımız arasında direnenler de oldu. Bir kısım Ahıskalı sınırı aşıp Türkiye’ye geçmeyi başardı.
- Koyun Vagonlarına Dolduruldular… -
Ahıska Türkleri, dört saat içinde kamyonlara doldurulup en yakın tren istasyonlarına getirildi. Her yük vagonuna 8-10 aile, koyunlar gibi yüklenerek kapıları kilitlendi. Yer gök, ‘Allah! Allah!’ nidaları ile inliyor, ağlama, hıçkırık sesleri kulakları sağır ediyordu. Yakarışları-hıçkırıkları duyacak kimse(ler) yoktu.
Trenlerdeki soydaşlarımız, Hazar Denizi’ne yaklaştıkça, denize döküleceklerini sandılar. Azerbaycan yöneticileri, sürgünzedeleri iskân etmek istedi. Stalin’in tavrı kesindi: İstekleri cevapsız kaldı. Trenler bekletilmeden yeni rotaya: Urallar Bölgesi’ne doğru yola koyuldu. Ural Dağları’nın aşırı soğuğu hazırlıksız yüzlerce insanın ölümüne sebep oldu. Bir buçuk aylık yolculuk, tuvaletsiz, susuz, aşırı soğuk ortamda sürdü. Tren kapıları günde bir defa açılıyordu. Muhafızlık yapan Rus askerleri, her istasyonda vagonları inceleyip, ölenleri dışarıya çıkarıyordu. Erkeklerin gözü önünde - utancından! - tuvalet ihtiyaçlarını yerine getiremeyen kadınların içinde idrar kesesi patlamasından hayatını yitirenler de vardı.
Yolculuk sonunda, hayatta kalmayı başaran-başarabilen ‘şanslı’ (!) insanlar, Özbekistan, Kırgızistan ve Kazakistan’da uygun görülen bölgelere yerleşmeleri için dağıtıldı.
Ali Hikmet İnce