SSCB Yazarlar Birliği Genel Sekreteri Aleksandr Fadeyev, Nazım Hikmet’in hayranı ve dostuydu. Nazım’ın Sovyetler Birliği’ne kaçmasında önemli rol oynamıştı. Ülkeye davet edilmesi için Komünist Parisi Merkez Komitesi’ne istekte bulunmuştu. En üst kurul Politbüro, Fedeyev’in isteğine olumlu yanıt vermiş; hazırlıklar için SSCB Yazarlar Birliği’ni görevlendirmişti. Nazım, Moskova’daki Vnukovo Havaalanı’nda Fadeyev tarafından törenle karşılandı; ikili daha sonra hem komşu oldu, hem de sık sık görüştü.
- Nazım’ın Rahatsız Eden Soruları… -
Nazım, onuruna verilen yemekte Sovyet Lideri Josef Stalin’in her yerde bulunan resimlerinin çokluğunu eleştirmiş; eski dostlarının neden ortalıkta görünmediklerini sormuştu. Sonraki görüşmelerinde de 1920’de tanıdığı eski dostlarının akıbetlerini öğrenmeye çalışmıştı.
Fadeyev, dostunun sivri dilini törpüleyemiyordu; fakat bir şekilde de uyarmak istiyordu. Nazım, Sovyet Yazarlar Birliği’nin üyeliğine kabul edildikten sonra sıkça yurt dışı gezilere gönderildi. Başta Çin olmak üzere, Avusturya, İsveç, Finlandiya vb. ülkelere seyahatlere gidiyor, öncesinde yakın dostu Fadeyev tarafından dolaylı şekilde de dikkati çekilmeye çalışılıyordu:
- Moskova’dan Uzak Durun… -
‘Nazım! Git, dünyayı dolaş. Oralarda çok ilginç şeyler var. Havası da hafif. Hem sizi dostlarınız da bekliyor…’
Son cümlesi her defasında aynıydı: Uyarı yüklüydü…
'Geri dönmek için acele etmeyin, acele etmeyin…’
Fadeyev’in uyarıları Nazım da bazı şüphelere yol açmıştı. Dostuna ne demek istediğini soramıyor; ama Stalin’i eleştirmeyi de sürdürüyordu.
Fedeyev, 13 Mart 1956’da intihar etti; yazlık evine ilk koşanlardan birisi de Nazım’dı. Fadeyev’in hayatına neden son verdiği öğrenilemedi. Nazım, kendisine arka çıkan değerli/samimi dosttan olmuştu.
Aleksandr Fadeyev ile Nazım Hikmet dostluğu, Nazım’ın eşi Vera Tulyakova’nın Teatr dergisinde (1988’de) yayınlanan yazısına da konu edildi.
Ali Hikmet İnce yazdı.
Ali Hikmet İnce