Ali Babacan’ın Bilinmeyen Hikâyesi

Çok yakın bir çalışma arkadaşına göre; az konuşurdu; ketumdu; (sivri) siyasî söylemlere mesafeliydi; özel hayatı hakkında bilgi vermezdi; tam bir ‘kapalı kutu’ydu. Aile hayatına, evine düşkündü. Ekonomiyi, para kullanmayı, ticareti ailesinden öğrendi. Hatta büyüklerinden aldığı ve çocuklarına devrettiği bir ‘çift cüzdan kullanma’ alışkanlığı ile ünlüydü. 

Özel yemeklerde, ziyaretlerde ve ziyafetlerde kendi aracını kullanırdı; şoför ve koruma görevlisi bulundurmazdı. Çok önemli yabancı konuklarını özenle ağırlardı; deniz ürünleriyle ünlü ‘marka’ bir lokantaya götürürdü. Balık ve deniz mahsullerini (çok) severdi.

Huzur Partisi ya da Özgürlük ve Hukuk Partisi adıyla kurulması beklenen yeni oluşumun, Türkiye’nin en yeni muhalefetin lideri Ali Babacan; 4 Nisan 1967’de Ankara’da doğdu. Şereflikoçhisar ilçesine bağlı, Değirmenyolu Köyü nüfusuna kayıtlıydı. Dedesinin adı verildi. Büyük baba Ali Babacan; oğlunu okutabilmek için, 1928’de Ankara’ya taşındı. Şehir ticaretinin bir döneminin ünlü merkezi Çıkrıkçılar Yokuşu’nda ilk ticarethanesi açtı. Torun Ali Babacan dünyaya geldiğinde; dede ile baba aynı işyerindeydi.

Torun Ali Babacan; ticari hayatla ilk kez aile işletmesinde karşılaştı. Kurtuluş İlkokulu’ndayken düzenli şekilde işyerine gidip gelmeye başladı. Her öğle sonrası şirketin ‘fahri muhasebecisi’ydi. Malların depodan dükkâna getirilmesine/taşınmasına yardım etti; 25 kuruş yevmiye aldı. Bu süreçte fatura düzenlemeyi de öğrendi. Ama fatura keserken dikkat kesilmeyi, özene bezene güzel yazmayı hiç unutmadı; yaptığı iş zordu. Fatura yazmak; hem zaman alırdı; hem de yorardı. 

Yıllarca hızlı ve doğru fatura düzenlemeyi nasıl başarabileceğini düşündü. Üniversite eğitimi sırasında bilgisayarla tanışınca; kafasında asılı duran sorunu da çözdü. IBM Şirketi ile görüşüp problemini anlattı; pratik çözüm yolunu buldu. Maliye Bakanlığı yetkilileri; bilgisayardan çıkan faturayı benimsemedi; karşı durdu. Ancak Babacan’ın ikna edici dili ve işi detaylı anlatışı problemin çözümünü sağladı. Sonuç; Ali Babacan ve ailesi açısından sevindiriciydi. Babacan A.Ş.; Ankara’da bilgisayardan fatura yazdıra(bile)n ilk şirketti.

- Uyumlu, Çok Çalışkan Bir Öğrenciydi; Sosyal Faaliyetlerde Görünmezdi… -

TED Ankara Koleji’nde orta öğretimine başladı. Kendine güvenen, kavgaya bulaşmayan, uyumlu bir kişilik sergiledi. Öğretmenleriyle fikrî tartışmalara girerdi; ama her seferinde ölçülüydü. Çalışkanlığı, derslere hazırlıklı gelişiyle sivrildi. Parmağı hep kalkıktı; bütün soruları cevaplardı. Ama tek kusuru: Okuldaki sosyal faaliyetlerde görünmemesiydi. 

Arkadaşları arasındaki lakabı ‘alış veriş uzmanı’ydı. TED 1985 Mezunları Yıllığı’nda övgü dolu sözler yazılıydı: Çok iyi alış verişçiydi. Kaliteli, ucuz malın nerede satıldığını bilirdi. Neredeyse - aksatmadan! - 5 vakit namazını kılardı. Gerekli duaların hepsi ezberindeydi; dürüst yaşamaya çalışırdı.

TED’den çok yakın bir arkadaşı; ‘Okul yan uğraşıydı; Ali, aslında çok iyi bir iş adamıydı,’ diyecekti.

1985’de, TED Ankara Koleji’ni birincilikle bitirdi. Devresi adına veda konuşmasını yaptı. Diplomasını, Kara Kuvvetleri eski Komutanı, 18. Genel Kurmay Başkanı ve Millî Güvenlik Konseyi - sonradan Cumhurbaşkanlığı Konseyi! - Üyesi, Orgeneral Nurettin Ersin’in elinden aldı.

1989’da da aynı başarıyı bir kere daha tekrarladı. ODTÜ’nün Endüstri Mühendisliği’ni 4 üzerinden 4 tam not ortalamasıyla bitirdi; okul tarihine adını yazdırdı: 1.700 öğrenci arasında ODTÜ birinciydi.

Ailesinde, en az kendisi kadar ünlü bir kişi daha bulunuyordu: Halası, Hatice Babacan… Bayan Babacan; 1968’de Ankara İlahiyat Fakültesi’nde öğrenciydi. Derslere girerken başörtüsünü çıkarmadığı için önce ihtar almış, ardından okulla ilişiği kesilmişti. Yakın çevresinin ifadesine göre; Ali Babacan’ın halasıyla ilişkisi çok sıkı/samimi değildi. Dinî duyarlılığının kökeninde muhafazakâr bir aileden gelişi yatıyordu.

- Üniversitede de İdeolojik Kamplaşmalardan Uzak Durdu… -

Üniversite eğitiminde de tavrını değiştirmedi. Derslerine sıkı/sistemli çalıştı. Alkolün tadını bile merak etmedi. 5 vakit namazını kaçırmadı; orucunu düzenli tuttu. Okuldaki sosyal faaliyetlere katılmadı. Siyasî toplantılarda gören çıkmadı. İdeolojik gruplardan/gruplaşmalardan uzak kaldı. Muhafazakâr, İslâmcı öğrencilerin arasına girmedi; derneklerinde/cemaatlerinde görünmedi. Kendisiyle görüşme yapan bir gazeteciye anlattığına göre; okula giderken babasının kendisine verdiği/tahsis ettiği Mercedes otomobili kullandı. Öğrenmeye açıktı; gayretli ve çalışkandı; ama insan ilişkilerinde/sosyal faaliyetlerde mesafeliydi. Eğitim hayatı süresince hiç flörtü olmadı. Zamanının kalan kısmını ailesine ait işyerinde geçirdi.

Bir arkadaşının anlattığına bakılırsa; kişisel ilişkilerde, alış verişte çok titizdi. Özenli tavrıyla çevresini de şaşırtırdı. Aynı bölümden 4 arkadaş bir araya gelmişlerdi; ortak proje üzerinde çalışıyorlardı. Proje malzemelerini 4 farklı yerden aldı; hepsinin de tek tek alış fişleri birlikte getirdi. Kul hakkına dikkat ederdi; kimsenin tek kuruşunun geçmesine izin vermezdi.

1990’da Fulbright Bursu kazandı; ABD’ye gitti. Yüksek lisansını, Northwestern Üniversitesi Kellogg School’da ‘Pazarlama, Organizasyon ve Uluslar Arası İş İdaresi’ dallarında yaptı. Okula kabul edilebilmesi için, 3 - 4 yıllık profesyonel piyasa tecrübesi gerekliydi. İş deneyimini kanıtlayan belgeyi Ankara’daki IBM Temsilciliği’nden aldı.

Yüksek lisans (MBA) yaptığı 2 yıllık süre, Babacan’ın hayatında çok önemliydi. Biraz gecikmiş de olsa spora başladı: Koştu; yürüdü; yüzdü; barfiks yaptı; tenis ve golf oynadı. Global, profesyonel iş dünyasını daha yakından tanıdı; eğitim aldığı sahada uzmanlaştı. Üniversite; geleceğin yöneticilerini araştırma yapmaya, tecrübe kazanmaya teşvik ederdi. Dünyanın pek çok ülkesine inceleme gezisi yaptı. Master sonrası Şikago’da ünlü bir danışmanlık firmasında, QRM Inc.’de işe girdi. Firma; büyük bankalara müşavirlik yapıyordu; denetleme hizmeti de veriyordu. En önemli görülen konulardan birisi: Araştırma/tetkik gezisi yapılacak ülke ile ilgili kaynak kitapların okunmasıydı. Ön hazırlık yapmadan yola çıkıl(a)mazdı. Hazırlık döneminin yoğunluğu, seyahatin daha öğretici geçmesini sağlardı.

- Daima İki Cüzdan Taşırdı: Parasını ve Kredi Kartlarını Eşit Yerleştirirdi… -

Babacan; dedesinden devraldığı alışkanlığı ABD’de de sürdürdü. Daima iki cüzdan taşıdı; nakit parasını, kredi kartlarını eşit şekilde, ikiye bölerek yerleştirirdi. Cüzdanların ilki pantolonun arka sağ cebinde, diğeri de sağ ön cebinde olurdu. Aile; olası bir hırsızlık vakasına karşı böyle tedbir alırdı. Her zaman pasaportunun fotokopisi de yanındaydı. 

ABD’deki eğitimi esnasında cüzdanı çalındı; ama aile formülü işine yaradı; parasının yarısını kurtarmasını sağladı.

1994’de Ankara’ya döndüğünde, kafasındaki proje netti: Babasına yardım edecek, aile şirketinde sorumluluk omuzlayacaktı. Kısa dönem askerliği Burdur’da yaptı. Evlenme, yuva kurma zamanı geldi. Ama hiç flörtü, kız arkadaşı yoktu. Hedef; kendi değer yargılarına/ölçülerine uygun bir eşti. Dini değerlere saygılı, inancının gereklerini yapan/yaşayan, mükemmel yabancı dil(ler) bilen, ailesini bağlı, güzel yemek pişiren, titiz vb. gibi özellikler kafasındaydı. Ama şablonuna uygun gelin adayını nasıl bulacaktı? İmdadına kız kardeşleri yetişti. 3 kız kardeşi de, Ali Babacan gibi TED Ankara Koleji mezunuydu. Birisi, ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği’ni; diğeri de, ODTÜ Gıda Mühendisliği’ni bitirdi. Sonuncusu ise; Ankara Tıp Fakültesi mezunuydu. TED’den ortak arkadaşları Zeynep Yurter; aranılan şartları taşıyordu. Yurter; Hacettepe Üniversitesi Mütercim Tercümanlık 2. sınıf öğrencisiydi. Üniversiteye girdiği sene başını örtmüştü. Ailesinde başka ‘mütesettire’ yoktu. Bir röportajında; 'Ben Atatürkçü bir okulda yetişmiş; dini inançlarını yaşamaya çalışan Müslüman bir Türk kızıyım. Hacettepe Üniversitesi İngilizce Mütercim Tercümanlık Bölümü'nü örtülü olarak bitirdim,’ şeklinde konuşacaktı.

Ali Babacan ile Zeynep Yurter bir araya gelince; düğüm çözüldü. Birbirleri için yaratıldıklarını anladılar. Babacan; Zeynep Hanım’ı görür görmez sevdi; buluşmanın ilk yarım saatinde evlenme teklif etti. Tutuldukları ‘yıldırım âşkı’ydı. Aile arasında nişanlandılar; Mart 1995’de evlendiler. Zeynep Hanım; 3. sınıf öğrencisiydi. Okulu bitirdikten hemen sonra, ilk çocuğu Kerem’i kucağına aldı. Sonra kızı Dilara ve son çocuğu, ikinci oğlu Hilmi Emir dünyaya geldi. TED’de aynı sırada oturdukları bir arkadaşının iddiasına göre; Zeynep Hanım’ın ikinci ismi Ülkü idi; ama kullanmıyordu. Son derece sakin, uygun. ölçülü ve saygılıydı.

Zeynep (Yurter) Babacan; yoğun ev işlerinin yanında mesleğini de ihmal etmedi. Pakistanlı ünlü İslâm tarihçisi Muhammed Hamidullah’ın Hazret-i Muhammed’in Hayatı adlı kitabını dilimize çevirdi. 

- Aktif Siyaset Bütün Hayatını Değiştirdi; Spor Bile Yapamaz Oldu… -

Eşi Ali Babacan’ın siyasete girmesi günlük rutinlerini bozmuştu; şikâyet edecekti: ‘Biz kendi kendimize yaşayan, gezen bir aileydik. Şimdi; ev hayatı, aile hayatı diye bir şey kalmadı. Eskisiyle tamamen zıt bir hayat yaşıyorum. Eşim; belli saatte eve gelen, düzenli bir insandı. Akşamları dışarı çıkardık, sinemaya giderdik. Şehir dışına kısa kaçamak ziyaretler yapardık çok sık…’

Ali Babacan evlendikten sonra, aile işletmesini yönetmeyi sürdürdü. İlk siyasi deneyimi; Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne bir yıl kadar mali/finansman konularında yardımcı olması/danışmanlık yapmasıydı. Ankara BB Başkanlığı’na yeni seçilen Melih Gökçek’in isteğini kıramadı. Amacı fazladan para kazanmak değildi. Çok yakın bir arkadaşının anlatımına göre; maaşını her ay düzenli şekilde Mehmetçik Vakfı’na bağışladı.

Siyasete ilk davet eden, - tabir yerinde ise… - önünü açan, Kayseri Milletvekili Abdullah Gül’dü. Babacan öneriye sıcak bakmadı; Gül’ün biraz terlemesi gerekecekti. Gül; Babacan’ın siyasete adım atışını anlatırken; ‘Gelinlik kız ister gibi babasından istedim,’ diyecekti. Ailesi; şirket işlerinin aksamasını istemezdi. Özel hayatı da sınırlanacaktı/bölünecekti.

Babacan; ‘Haftada birkaç gün ilgilenirim,’ diye kendi kendini ikna etti; öneriyi kabullendi. Ama gerçek düşündüğü gibi çıkmadı: Çalışma temposu beklemediği/düşünmediği kadar ağırdı. Haftanın her gününü ayırması, yoğun dikkat, titizlik gerekiyordu. 

AKP Kurucular Kurulu’na girdi; MKYK üyesi oldu. 2002 Genel Seçimleri hayatının dönüm noktasıydı. AKP listesinden Ankara Milletvekili seçildi. Gül; Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanlığı’nı teslim etti. Ali Babacan; krizden çıkmaya çalışan ekonominin yönetimini devraldı. 36 yaşındaydı; kabinenin en genç üyesiydi. Zamanla siyasete ve konumuna ısındı. Kemal Derviş’in reçetesini harfiyen uyguladı: IMF ile ilişkileri rutininde/sorunsuz götürdü. Kendisini izleyen bir gazetecinin belirlemesine göre; Kemal Derviş’le sık sık telefonla görüştü; program hakkında detay bilgiler edindi; çalışmaları/uygulamaları hakkında malumat verdi. Önerilerini dikkate aldı ve tatbik etti. Bazı çevrelerdeki adı, ‘AKP’nin Kemal Derviş’i’ydi! 

- 12 Yıl Boyunca Hükümet Üyeliği Yaptı; 4 Dönem Milletvekili Seçildi… -

Ekonomide sağlanan olumlu gelişmeler yıldızını parlattı. Para piyasalarıyla güvene dayalı ilişkiler kurmayı başardı. 58. ve 59. Hükümetlerde Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanlığı görevindeydi. Bakanlığı süresince namazlarını mescitte kıldı. Aşırı kalabalık olduğunda koridordaki cemaate katıldı. 

Siyasette başarı grafiği yükselirken; evde eşinin şikâyetleri arttı. Spor yapmayı, dışarıya çıkmayı, ailece bir sofra başında toplanmayı unuttular. Ali Babacan; hızla statik bir hayat tarzına girdi; ev yemeklerinden ve düzenli beslenmeden uzaklaştı. Zeynep Babacan yine bir röportajında dert yanacaktı:

‘Yeme düzeni bozuldu; ne zaman ne yediği belli olmuyor. Genellikle Hazine’de yiyor. Orada da ‘Bakan’ diye bol porsiyon dolduruyorlar. Ali Bey; tabakta yemek bırakmaz. Sürekli masa başında…  Yürümüyor; spor da yapamıyor. Hep dışarıda karnını doyurduğu için sulu ev yemeklerini özlüyor...’

Ali Babacan; AKP hükümetlerinin çeşitli bakanlık koltuklarında 13 yıl oturdu. Her zaman mesafeli, soğukkanlı, disiplinli, çalışkan ve alçak gönüllüydü. Bilderberg Toplantıları’na 9 defa katıldı. Kendilerini İslâmî/İslâmcı diye niteleyen kişi ya da çevrelerden hiç tepki gelmedi/almadı. Bir gazetecinin belirlemesine göre; Mesut Yılmaz, Rahmi Koç ve Mustafa Koç’tan sonra en fazla iştirak edendi. Yine aynı gazeteciye göre; 2013 Haziran’ındaki Gezi Olayları sırasında, İngiltere’de düzenlenen Bilderberg Toplantısı’na, Türk Hükümeti üyeleri arasında tek davet edilendi.

- 2012’de Time Dergisi’nin Dünya’nın En Etkin 100 Kişisi Sıralaması’ndaydı… -

Time Dergisi; 2012’de Ali Babacan ve halefi Ahmet Davutoğlu’nu, ‘Dünya’nın En Etkili 100 Kişisi’ arasında gösterdi; kapağın/yazının başlığı ‘Yeni Osmanlılar’dı. - Babacan; 2007 - 2009 yılları arasında Dışişleri Bakanlığı yaptı! -

Ali Babacan’ın TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu ile arasının her zaman iyi olduğu yazıldı. TOBB Başkanı; Babacan’ın yurt dışına yaptığı bütün gezilere davet edildi ve katıldı. 

Yine bir başka iddiaya göre; Recep Tayyip Erdoğan’ın yakın çevresine girmesi için bir süre bekledi. Baldızı, Didem Yurter’in düğünü vesile oldu. Didem Hanım; Erdoğan’ın yakın arkadaşı, Ramsey Firması’nın sahibi Remzi Gür’ün oğlu Ömer Gür ile evlendi. Remzi Gür; MÜSİAD’ın Londra temsilcisiydi. - Evinde, sadece Erdoğan değil, sayısını bil(e)mediği sayıda Türk işadamını ve siyasetçiyi misafir etti! - Oğlu Ömer Gür; Londra’da yaşıyordu; moda eğitimi almıştı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan; Gür/Yurter çiftinin nişan yüzüklerini taktı; nikâh şahitliğini yaptı. Babacan; Gür ile tesis edilen akrabalık sonucunda, Erdoğan’ın en yakın çevresindeydi.

Merkez Bankası’nın eski Başkanı Erdem Başçı çocukluk arkadaşıydı. Babacan; Başbakan Yardımcılığı yaptığı dönemlerde Başçı’ya destek verdi. Gerek Babacan ve gerekse Başçı; zaman zaman Recep Tayyip Erdoğan’ın eleştirilerinden kurtulamadı.

Babacan; AKP'den 22., 23., 24. ve 26. Dönem Ankara Milletvekili seçilip, TBMM’ye girdi. 2005 Mayıs ayından 2009 Ocak’ına kadar Avrupa Birliği nezdinde Başmüzakereci’ydi. 1 Mayıs 2009’da yapılan kabine değişikliğinde Başbakan Yardımcılığı’na getirildi. Yeni görevini 61. ve 62. Hükümetlerde sürdürdü. Ahmet Davutoğlu’nun 2015’de kurduğu kabinede görev almadı. 27. Dönem Milletvekili Seçimleri’ne de katılmadı.

Bir süre aile şirketiyle uğraştı; siyasetle arasına duvar ördü. Abdullah Gül’ü uzaktan izledi. Erdoğan’ın görev önerilerini reddetti. Özbekistan Devlet Başkanı Şevket Mirziyoyev’in tam yetkili danışmanlık önerisini geri çevirdi. Teklifi kabul etseydi; Özbekistan’ın yeniden yapılandırılmasında birinci derecede söz sahibi olacaktı/olabilecekti.

Şimdi, kendisini siyasete sokan, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile yeni bir yol arayışında… Babacan; Türkiye siyasetinin en yeni muhalefet lideri…